Tram Vun Huong Phai

Nobel Văn học 2023 sẽ được Viện Hàn lâm Thụy Điển công bố vào 13h ngày 5/10 (giờ địa phương). Người chiến thắng nhận phần thưởng 11 triệu krona Thụy Điển (24 tỷ đồng).

Trang Lithubtổng hợp danh sách những tên tuổi tiềm năng,ànTuyếtđượcdựđoánthắngNobelVănhọghế bệt tựa lưng theo nhà cái nổi tiếng của Anh - NicerOdds. Tàn Tuyết đứng đầu với tỷ lệ 4/1 (một ăn bốn). Trung Quốc từng có hai nhà văn đoạt giải là Cao Hành Kiện (2000) và Mạc Ngôn (2012).

Tàn Tuyết, 70 tuổi, tên thật là Đặng Tiểu Hoa, sinh ở tỉnh Hồ Nam, là gương mặt tiêu biểu của văn học đương đại Trung Quốc. Bà thích đọc sách từ nhỏ, các tác phẩm của Kafka, Borges, Calvino và Dante. Bà cũng thích Lỗ Tấn, nhất là Cỏ dạivà Chuyện cũ viết lại.

Giới phê bình nhận xét văn chương Tàn Tuyết phản ánh ý thức nữ quyền mạnh mẽ. Có bà ngoại là một thầy mo, bà thường đưa vào tác phẩm nhiều hình ảnh tâm linh. Ma Yueran - một viện sĩ của Viện Hàn lâm Thụy Điển - gọi bà là "Kafka của Trung Quốc". Những năm gần đây, sách của Tàn Tuyết được dịch ra nhiều thứ tiếng, được độc giả quốc tế đón nhận. Một số cuốn của bà từng xuất bản ở Việt Nam gồm Bảng lảng trời xanh, Hoàng Nê Phố, Đào nguyên ngoài cõi thế, Những chuyện tình thế kỷ mới.

Jon Fosse, nhà văn Na Uy xếp thứ hai, với tỷ lệ 5/1 (một ăn 5). Ông là tên tuổi lớn của nền văn học Bắc Âu, nổi tiếng với các cuốn Andvake, Olavs draumar, Kveldsvævd. Ngoài viết sách, ông còn là dịch giả.

Gerald Murnane - tác giả tiểu thuyết The Plains- có tỷ lệ cược 7/1 (một ăn 7). Ông là người Australia, được New York Timesgọi là "nhà văn nói tiếng Anh vĩ đại nhất còn sống mà hầu hết mọi người chưa từng nghe đến".

Anne Carson - tác giả người Canada - có tỷ lệ 9/1 (một ăn 9). Bà được đánh giá cao, với nhiều tác phẩm, lý luận phê bình, tiểu thuyết, kịch có giá trị.

Các tên tuổi quen thuộc thường xuyên được dự đoán thắng giải, năm nay lùi về phía cuối bảng xếp hạng. Haruki Murakami được đặt thắng với tỷ lệ 14/1 (một ăn 14). Ông nhiều năm liên tiếp dẫn đầu hoặc xếp thứ hạng cao. Tuy nhiên, người hâm mộ nhà văn Nhật luôn phải thất vọng khi kết quả được công bố. Trang Japan Times bình luận năm 2020: "Murakami có thể không bao giờ đoạt giải Nobel, nhưng điều đó chẳng ảnh hưởng gì, không ai có thể phủ nhận đóng góp của ông cho văn học Nhật Bản và thế giới".

Nhà thơ, nhà văn lớn người Canada - Margaret Atwood - có tỷ lệ cược 39/1 (một ăn 39). Nhà văn trinh thám Mỹ Stephen King - xếp cuối danh sách với tỷ lệ 49/1 (một ăn 49).

Annie Ernaux - nhà văn Pháp thắng Nobel năm ngoái - từng xếp đầu trong danh sách dự đoán một năm trước đó. Bà được Viện Hàn lâm vinh danh: "Với lòng dũng cảm và một trí tuệ sắc lạnh, bà đã bóc trần cội rễ, sự ghẻ lạnh và hạn chế của tập thể qua hồi ức cá nhân".

5 năm gần đây, Nobel Văn học vướng nhiều tranh cãi. Giải thưởng năm 2018 bị hủy do Jean-Claude Arnault, chồng của nhà thơ Katarina Frostenson - thành viên chủ chốt trong Hội đồng Viện Hàn lâm Thụy Điển - bị tố cáo lạm dụng nhiều phụ nữ. Ngoài ra, ông đã làm rò rỉ tên người chiến thắng bảy lần, kể từ năm 1996. Chủ nhân giải thưởng năm 2019 - ông Peter Handke - bị tẩy chay vì từng công khai bảo vệ chính trị gia quá cố - Slobodan Milosevic. Trong một cuộc phỏng vấn được đăng trên website giải, Ellen Mattson - thành viên Viện Hàn lâm - nói điều duy nhất hội đồng quan tâm là giá trị văn học, thay vì bận tâm cuộc sống, quan điểm riêng tư của các cây bút.

Nobel Văn học là một trong sáu hạng mục của giải Nobel, được trao cho tác giả từ bất kỳ quốc gia nào, theo di chúc của nhà hóa học Alfred Nobel. Viện Hàn lâm Thụy Điển sẽ lựa chọn người thắng cuộc. Họ không bao giờ hé lộ dấu hiệu về nhân vật có khả năng đoạt giải cho tới khi công bố kết quả. Danh sách rút gọn của các ứng viên sẽ được tiết lộ 50 năm sau đó. Giải lần đầu được trao cho nhà thơ Pháp - Sully Prudhomme - năm 1901. Viện Hàn lâm Thụy Điển được vua Gustav III thành lập vào năm 1786, chịu trách nhiệm ra quyết định về giải Nobel Văn học, thực hiện theo di chúc nhà tài trợ là ông Alfred Nobel.

Hà Thu(theo Lithub)